تأثیر تنش خشکی و زمان برداشت بر برخی صفات اکوفیزیولوژیک و اسانس انیسون (pimpinella anisum l.)

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و زمان برداشت بر برخی صفات اکوفیزیولوژیک و اسانس انیسون، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا گردید. تنش خشکی در سه سطح شامل آبیاری در کلیه مراحل رشد به صورت هفتگی (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله گلدهی، و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه و زمان برداشت در دو سطح شامل مرحله خمیری سفت و رسیدگی کامل بود. نتایج آزمایش نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی از جمله تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چترک، وزن هزار دانه، زیست توده، شاخص برداشت، عملکرد دانه ، درصد اسانس و عملکرد اسانس به طور معنی داری (01/0 ?p) تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفتند. با اعمال تنش خشکی اکثر صفات به طور معنی داری کاهش یافتند. به طوریکه بیشترین عملکرد دانه و اسانس به ترتیب در مقادیر 622 و 95/20 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار شاهد و کمترین مقدار صفات مذکور به ترتیب به میزان 83/314 و 53/12کیلوگرم در هکتار مربوط به تنش در مرحله پرشدن دانه بود. تحت تنش خشکی اکثر صفات فیزیولوژیک از جمله شاخص محتوای کلروفیل، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، سرعت تعرق و محتوای نسبی آب به طور معنی داری (01/0 ?p) کاهش یافتند. در مقابل بالاترین غلظت co2 اتاقک زیر روزنه و دمای برگ در شرایط تنش خشکی مشاهده شد. از طرفی تاثیر زمان برداشت بر عملکرد دانه، زیست توده، شاخص برداشت و درصد اسانس معنی دار (01/0 ?p) بود. به طوریکه بیشترین درصد اسانس به مقدار 85/3 از برداشت در مرحله رسیدگی کامل و بیشترین عملکرد دانه به مقدار 501 کیلوگرم در هکتار از برداشت در مرحله خمیری سفت به دست آمد. تاثیر تنش خشکی بر درصد اسانس نیز معنی دار بود. بیشترین درصد اسانس (01/4) از تیمار تنش خشکی در مرحله پر شدن دانه و کمترین آن (37/3) از تیمار شاهد حاصل شد. ترکیبات اصلی اسانس دانه انیسون شامل آنتول، متیل کاویکول، انیس آلدهید، استراگول، انیستون و اسید انیسیک بودند که در بین این ترکیبات بیشترین درصد مربوط به آنتول بود. کلمات کلیدی: تنش خشکی، زمان برداشت، انیسون، اسانس، آنتول.